علت دورغ گویی کودک

دروغگویی تا حدود شش سالگی طبیعی است و جای نگرانی نیست و به قول «دوبس» یکی از اندیشه‏‌وران غربی، جنبه‏ ی روان شناختی دارد. علت دروغگویی کودکان تا این سن حدود شش سالگی، تخیل قوی است. او نمی‏تواند بین بیداری و رؤیا و حقیقت و مجاز فرق بگذارد. کودک در این سن، جاندار پندار است و به اشیا جان می‏دهد. وقتی با عروسکش بازی می‏کند، به گونه‏ ای با او حرف می‏زند که گویا زنده است. دروغگویی کودکان از این سن به بعد، جنبه‏ ی اخلاقی می ‏یابد که باید با راهکارهای درست، جلو آن را گرفت.

بعد از سن 6 سالگی

چگونه با آن مقابله کنم؟

شما باید علل دروغگویی را بیابید و اگر علت مشخص شود و از بین برود، معلول نیز از بین خواهد رفت. با توجه به علل دروغگویی با آن مقابله کنید:

1- محیط

در محیطی که دیگران دروغ بگویند کودک و نوجوان نیز دروغ خواهد گفت. باید محیط را اصلاح کنید.

دروغگویی اعضای خانواده یا نزدیکان، کودک را دروغگو می‏کند. صدای در منزل بلند می‏شود. پدر با قراینی می‏فهمد طلبکار است. به فرزندش می‏گوید: بگو پدرم در خانه نیست. پدر به طور غیرمستقیم، دروغگویی را به فرزند خود منتقل می‏کند. کودک مرتکب خلافی شده است. پدر یا مادر می‏گوید: آقا کلاغه خبر آورده که چنین کاری کرده‏ای. او به تدریج خواهد فهمید که این مسأله دروغ است و خود نیز دروغ می‏گوید. افزون بر این، اعتمادش نیز از والدین سلب خواهد شد. باید توجه داشت که محیط، منحصر در خانه نیست و ممکن است دروغگویی از مدرسه، محله، خانه‏ ی نزدیکان یا... به کودک منتقل شود؛ پس باید محیط را اصلاح کرد. در حضور کودک، به شوخی دروغ نگویید. حتی «توریه» هم نکنید. «توریه»، سخن دو پهلو گفتن است. کلامی که از آن، دو معنا فهمیده می شود: یکی معنای ظاهر و آشکار که ذهن شنونده به سرعت به آن منتقل می شود و دیگری معنای نهانی و ناپیدا که مقصود اصلی گوینده است و ذهن شنونده به آن منتقل نمی شود؛ برای مثال، پدر در تمامی تلفنی، خود را عاصی معرفی می کند، شنونده این گونه برداشت می کند که نام خانوادگی او است؛ اما پدر، معنای گناهکار را اراده کرده است. «توریه» گرچه حرام نیست. چون کودک قدرت تجزیه و تحلیل ندارد بهتر است که از آن استفاده نشود.

2- تنبیه

کودکی که برای رفتارش به شدت تنبیه می شود، در صورت ارتکاب خلاف راست نخواهند گفت. اگر کودکان، از تنبیه بدنی در امان باشند، دروغ نمی‏گویند. اگر کودک بداند در صورت ارتکاب خلاف و عملی ناپسند، والدین یا معلم، او را تنبیه نمی‏کنند، بلکه به او آگاهی می‏دهند و در صورت نیاز، از او شکوه خواهند کرد، حقیقت را خواهد گفت. توصیه می‏کنم در صورت ارتکاب خلاف، از ساز و کارهای بازدارنده، یعنی رو ترش کردن، محرومیت، تحریک عواطف، قهر استفاده کنید و از تنبیه بدنی جدا بپرهیزید.

3- جلب توجه

در مقابل دروغ های او، حساسیت شدید نشان ندهید و او را در موقعیت های مناسب نهی کنید؛ چرا که ممکن است برای جلب توجه باشد.

کودکان به طور فطری به توجه نیاز دارند و گاهی برای جلب توجه دیگران به خود، دروغ می‏گویند. توصیه می‏شود به حد کافی به آنان توجه کنید تا مجبور نشوند از این طریق، توجه دیگران را به خود جلب کنند. توجه داشته باشید که نیازهای اولیه ی آنان را مرتفع سازید.

4- احساس حقارت

کودکی که فراوان توبیخ و سرزنش شود، احساس حقارت می‏کند و برای جبران این احساس، دروغ می‏گوید تا با دروغ‏هایش خود را بزرگ نشان دهد؛ پس سرکوفت را قطع کنید.

5- لاف زدن

کودکان در این سن، گاهی لاف می‏زنند تا بزرگ‏نمایی کنند. او را از زشتی و نامطلوب بودن این عمل در دید دیگران آگاه کنید.

6- تکلیف زیاد

معلمی که تکالیف فراوانی را بر عهده‏ ی دانش‏آموز می‏گذارد؛ به گونه‏ ای که انجام آن‏ها در توان کودک نیست، او را به دروغ وا می‏دارد و کودک برای توجیه عدم انجام تکالیف، دروغ می‏گوید.

7- شوخی

گاهی برای شوخی دروغ می‏گوید. او را با روایات امامان درباره شوخی و دروغ به شوخی آشنا کنید.

8- پرسش‏های فراوان از کودک

پرسش‏های فراوان از کودک و سؤال پیچ کردن او، وی را به دروغ وامی‏دارد؛ پس در صورت ارتکاب عمل خلافی، از او نپرسید: تو این کار را کرده‏ ای؟ بلکه بگویید: هر کس این کار را انجام داده، دیگر تکرار نکند.

توصیه می‏کنم او را از آثار دروغ (محرومیت از بهشت و هدایت الاهی، از دست دادن ایمان، فقر، ضعف حافظه، بی ‏اعتباری در اجتماع، جرأت بر گناه و...) آگاه کنید تا زشتی این عمل را در یابند. اگر از شیوه‏‌ی محرومیت استفاده می‏کنید، در صورت دروغگویی او، محرومیت را دو برابر کنید؛ یکی برای عمل خلاف و یکی هم برای دروغگویی تا بفهمد اگر دروغ نگوید، محرومیت او نصف خواهد شد. نیز در صورت راستگویی کودک، از تشویق و تحسین او غافل نشوید.

منبع : ماهنامه کودک شماره 113